Ảnh minh họa tàu sân bay bị đánh chìm. Ảnh: 19fortyfive.

Mỹ đưa siêu tàu sân bay tới Trung Đông

Tàu sân bay hạt nhân USS Nimitz, một trong những biểu tượng quyền lực hàng đầu của Hải quân Mỹ, đang tiến vào Trung Đông trong bối cảnh khu vực này nóng lên từng ngày. Theo trang Marine Traffic, siêu tàu sân bay này được ghi nhận di chuyển qua eo biển Malacca hôm 16/6 theo hướng từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương, nhiều khả năng đang hướng tới Trung Đông.

Reuters dẫn lời hai quan chức Mỹ xác nhận động thái này là một phần trong kế hoạch tăng cường khí tài của Washington tại điểm nóng khu vực, sau các cuộc tập kích giữa Israel và Iran.

USS Nimitz là tàu sân bay đầu tiên thuộc lớp Nimitz, được biên chế từ năm 1975, có khả năng mang theo hơn 60 máy bay và khoảng 5.000 thủy thủ. Tàu sử dụng hai lò phản ứng hạt nhân giúp đạt tốc độ trên 55 km/h và có thể hoạt động liên tục trong nhiều năm mà không cần tiếp nhiên liệu.

Động thái triển khai USS Nimitz diễn ra chỉ vài ngày sau khi Israel mở chiến dịch không kích vào hàng loạt mục tiêu tại Iran, khiến nhiều chỉ huy quân sự và chuyên gia hạt nhân thiệt mạng. Iran đã nhanh chóng đáp trả bằng loạt tên lửa tấn công vào lãnh thổ Israel. Trong bối cảnh này, sự hiện diện của tàu sân bay Mỹ được cho là nhằm gửi thông điệp răn đe và sẵn sàng hỗ trợ đồng minh nếu xung đột leo thang.

Gần đây, Iran cảnh báo sẽ tấn công các căn cứ quân sự của Mỹ, Anh và Pháp nếu những nước này hỗ trợ Israel. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tuyên bố coi bất kỳ căn cứ hay phương tiện quân sự nào tiếp tay cho các cuộc tấn công nhằm vào Iran là "mục tiêu hợp pháp". Truyền thông nhà nước Iran cũng dẫn lời các tướng lĩnh cảnh báo rằng “mọi căn cứ Mỹ trong khu vực đều nằm trong tầm bắn” nếu Washington can dự sâu hơn vào xung đột.

Liệu Iran có thể đánh chìm tàu sân bay Mỹ?

Tàu sân bay hạt nhân USS Nimitz của hải quân Mỹ. Ảnh: Wikipedia.

Câu hỏi đặt ra là: Iran có thực sự đủ khả năng để đánh chìm một siêu tàu sân bay như USS Nimitz?

Theo đánh giá từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Iran hiện sở hữu kho vũ khí tên lửa đa dạng và lớn nhất Trung Đông, bao gồm hàng nghìn tên lửa đạn đạo và hành trình. Một số tên lửa có tầm bắn vươn tới cả Israel và Đông Nam Âu.

Vũ khí chống hạm của Iran cũng khá phong phú. Tehran được cho là đã sao chép và cải tiến tên lửa chống hạm C-802 của Trung Quốc, phát triển thành dòng Noor và Abu Mahdi. Một số chuyên gia tin rằng các tên lửa này có khả năng gây thiệt hại nặng, thậm chí đe dọa đánh chìm tàu sân bay. Noor có tầm bắn khoảng 220 km, tốc độ Mach 1.4, còn dòng tên lửa hành trình Talaeiyeh mới có thể vươn xa tới 1.000 km và được quảng bá là có khả năng đổi mục tiêu giữa hành trình.

Ngoài ra, Iran cũng đầu tư vào chiến lược tác chiến ven bờ – sử dụng đội tàu cao tốc trang bị tên lửa nhằm vây ráp và áp đảo các tàu lớn bằng số lượng và tốc độ trong vùng ven biển hẹp như eo Hormuz.

Tuy nhiên, việc đánh chìm một tàu sân bay Mỹ không phải là nhiệm vụ đơn giản. Các nhà phân tích chỉ ra rằng dù Iran có thể gây tổn thất cho một số tàu hộ tống hoặc đe dọa tuyến đường hàng hải, nhưng để đánh chìm tàu sân bay, họ phải vượt qua một loạt lớp phòng thủ dày đặc, cả từ tàu nổi, tàu ngầm và hệ thống phòng không hiện đại.

Nhược điểm của tên lửa đạn đạo Iran

Dù Iran sở hữu kho tên lửa đạn đạo tầm xa thuộc hàng đa dạng và tinh vi nhất Trung Đông, nhưng phần lớn trong số này được thiết kế để tấn công các mục tiêu cố định trên đất liền, chứ không tối ưu cho việc đánh trúng các mục tiêu di động ngoài khơi như tàu sân bay. Những tên lửa như Shahab-3, Sejjil hay Kheibar có tầm bắn từ vài trăm đến hàng nghìn km, đủ sức vươn tới lãnh thổ Israel hoặc các căn cứ Mỹ ở vùng Vịnh, nhưng lại thiếu khả năng dẫn đường chính xác để nhắm trúng tàu chiến đang di chuyển giữa đại dương.

Tên lửa hành trình chống hạm Noor của Iran. Ảnh: Wikipedia.

Thực tế chiến trường từng cho thấy hạn chế này. Trong một số vụ tấn công của lực lượng Houthi tại Yemen – đồng minh thân cận của Iran – các tên lửa đạn đạo được cho là do Tehran cung cấp đã được sử dụng nhằm vào tàu sân bay Mỹ hoặc tàu chiến hộ tống hoạt động trên Biển Đỏ. Tuy nhiên, không có cuộc tấn công nào thành công, phần lớn tên lửa bị đánh chặn hoặc rơi trượt mục tiêu. Điều này phản ánh khó khăn kỹ thuật trong việc dùng vũ khí tấn công đất liền để nhắm tới mục tiêu hải quân cơ động, vốn liên tục thay đổi vị trí và được bảo vệ bởi nhiều lớp phòng thủ.

Khác với các hệ thống tên lửa chống hạm thường bay ở độ cao thấp, có khả năng điều chỉnh hướng bay để bám theo mục tiêu – tên lửa đạn đạo lại bay theo quỹ đạo cao và chủ yếu dựa vào toạ độ định sẵn. Điều này khiến chúng khó thích ứng với các mục tiêu đang di chuyển nhanh và liên tục đổi hướng như tàu sân bay Mỹ. Vì vậy, dù là công cụ răn đe đáng gờm trên chiến trường, tên lửa đạn đạo tầm xa của Iran hiện vẫn chưa phải là mối đe dọa trực tiếp có hiệu quả cao đối với các nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ trên biển.

Cách Mỹ đối phó mối đe dọa

Oanh tạc cơ chiến lược B-2 được Mỹ đưa tới căn cứ Diego Garcia ở Án Độ Dương vào đầu năm nay. Ảnh: Planet Labs.

Tàu sân bay Mỹ không hoạt động đơn lẻ. Mỗi siêu tàu sân bay là trung tâm của một nhóm tác chiến (Carrier Strike Group – CSG), bao gồm nhiều tàu khu trục, tàu tuần dương, tàu ngầm hạt nhân và máy bay cảnh báo sớm. Lực lượng này tạo nên hệ thống phòng thủ nhiều tầng, chống lại mọi mối đe dọa từ trên không, mặt biển và dưới nước.

Cốt lõi trong hệ thống phòng thủ là Aegis – hệ thống chiến đấu hiện đại giúp phát hiện và đánh chặn mục tiêu ở khoảng cách xa. Ngoài ra, CSG thường hoạt động cách xa bờ biển Iran, tránh xa tầm bắn hiệu quả của phần lớn vũ khí chống hạm. Trong khi đó, các máy bay chiến đấu như F/A-18 hay F-35 có thể tấn công tầm xa, được tiếp nhiên liệu trên không để hoạt động ngoài tầm với của hỏa lực từ đất liền Iran.

Về phía không quân, Mỹ đang triển khai thêm máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit tới căn cứ Diego Garcia ở Ấn Độ Dương – một vị trí an toàn ngoài tầm bắn tên lửa Iran. B-2 có thể mang theo GBU-57 – loại bom xuyên boongke mạnh nhất thế giới, được thiết kế đặc biệt để phá hủy các cơ sở hạt nhân ngầm sâu của Iran.

Giới phân tích cảnh báo nếu Iran liều lĩnh tấn công một nhóm tàu sân bay, đặc biệt nếu gây thiệt hại rõ ràng, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Mỹ gần như chắc chắn sẽ đáp trả bằng đòn tấn công quy mô lớn vào hạ tầng quân sự, bờ biển và các lực lượng ủy nhiệm của Iran trong khu vực.