Trả lời báo giới, Tổng thống Trump cho biết chính phủ Mỹ sẽ bắt đầu gửi thư cho các quốc gia từ thứ Sáu (5/7) để thông báo mức thuế áp lên hàng xuất khẩu vào Mỹ, với hiệu lực từ ngày 1/8. Đây là bước đi cụ thể hóa tuyên bố trước đó rằng các đối tác chưa đạt thỏa thuận với Mỹ sẽ bị áp thuế cao từ ngày 9/7.

Theo ông Trump, đợt thư đầu tiên sẽ được gửi đến khoảng 10 đến 12 quốc gia, sau đó tiếp tục gửi theo từng đợt. Các mức thuế trong thư sẽ dao động từ 10% đến 70%, tùy từng nước và ngành hàng. “Đến ngày 9/7 thì mọi đối tác sẽ bị bao phủ bởi thuế mới,” ông nhấn mạnh.

Động thái này cho thấy sự thay đổi rõ rệt từ ưu tiên đàm phán sang áp đặt cứng rắn trong chính sách thương mại của Nhà Trắng. Trong bối cảnh thời gian đàm phán không còn nhiều, Mỹ đang chọn cách gửi thư trực tiếp để tạo áp lực chốt nhanh các thỏa thuận thương mại.

Những quốc gia nào đã đạt được thỏa thuận với Mỹ?

Tính đến hiện tại, chính quyền ông Trump mới ký được 3 thỏa thuận thương mại, bao gồm với Anh, Việt Nam và một khuôn khổ với Trung Quốc. Dù vậy, các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra gấp rút với nhiều quốc gia nhằm tránh rơi vào danh sách bị áp thuế cao.

Trung Quốc: Hai nước đã đồng ý một khung thỏa thuận thương mại hồi tháng 5. Mỹ đã nới lỏng một số hạn chế, cho phép Trung Quốc tiếp cận phần mềm thiết kế chip (từ các công ty như Synopsys và Cadence) và nối lại xuất khẩu ethane.

Những nước nào đối mặt nguy cơ bị áp thuế cao hơn?

Một số quốc gia vẫn đang bế tắc trong đàm phán và đứng trước nguy cơ bị áp thuế lên đến 70%:

Nhật Bản: Đàm phán với Mỹ đã đổ vỡ, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế 30% đến 35% hoặc cao hơn, vượt xa mức thuế "Ngày Giải phóng" là 24%. Ông còn bình luận rằng Nhật là “đối tác rất cứng rắn và được nuông chiều.”

Liên minh châu Âu (EU): EU chấp nhận mức thuế phổ thông 10%, nhưng muốn được miễn trừ cho các mặt hàng chiến lược như dược phẩm, rượu, chip bán dẫn và máy bay thương mại. Đàm phán giữa hai bên sẽ tiếp tục trong cuối tuần.

Canada: Sau khi Mỹ đe dọa cắt đàm phán, Canada đã hủy bỏ thuế dịch vụ kỹ thuật số nhắm vào các hãng công nghệ lớn của Mỹ. Hai bên đã nối lại đàm phán và hy vọng đạt được thỏa thuận trong tháng 7.

Tại sao Mỹ chọn cách áp thuế đơn phương thay vì tiếp tục đàm phán?

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết có thể hơn 100 đối tác thương mại sẽ phải chịu mức thuế tối thiểu là 10% nếu không kịp đạt thỏa thuận trước thời hạn. Ông cũng kỳ vọng sẽ có "làn sóng" thỏa thuận được ký kết ngay trước ngày 9/7.

Quyết định gửi thư và áp thuế đánh dấu sự xoay trục khỏi chiến lược đàm phán song phương, cho thấy Mỹ đang tận dụng quyền lực kinh tế để buộc các nước nhượng bộ nhanh hơn. Đây cũng là động thái nhằm thúc đẩy thương mại "có đi có lại", giảm nhập siêu và phục vụ chiến dịch tranh cử sắp tới của ông Trump.

Nếu không có thỏa thuận trước ngày 9/7, hàng hóa từ các nước đó sẽ bị đánh thuế cao hơn nhiều lần, tùy thuộc vào nhóm sản phẩm và quốc gia. Điều này có thể khiến chi phí hàng hóa tăng mạnh, ảnh hưởng đến cả người tiêu dùng và doanh nghiệp nhập khẩu tại Mỹ.

Ngoài ra, việc Mỹ áp thuế đơn phương với quy mô lớn có thể dẫn đến hành động trả đũa từ các nước, đẩy căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang. Tuy nhiên, chính quyền Trump dường như chấp nhận rủi ro này để đạt mục tiêu cân bằng thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa.